Οι θολωτοί τάφοι είναι κορυφαία μνημεία της μυκηναϊκής εποχής, ηλικίας 35 αιώνων. Ότι εκπροσωπούν για την Αίγυπτο οι πυραμίδες αντιπροσωπεύουν για την Ελλάδα οι θολωτοί τάφοι της μυκηναϊκής εποχής. Τα ταφικά μνημεία που χρονολογούνται την περίοδο της 2ης π.Χ. χιλιετίας, είναι περίπλοκα κτίσματα που σύμφωνα πάντα με τους αρχαιολόγους γεννήθηκαν στη Μεσσηνία. Από εδώ, λοιπόν, ο Θολωτός Τάφος επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Ηπειρωτική Ελλάδα και έφθασε μέχρι και τις Μυκήνες. “Η Μεσσηνία είναι η πατρίδα του θολωτού τάφου. Εδώ βρίσκονται οι περισσότεροι αρχαιότεροι θολωτοί τάφοι όλης της Ελλάδας που χρονολογούνται από τα τέλη του 17ου αι. π.Χ. και, το σπουδαιότερο, εδώ συναντάται όλη η αλυσίδα της αρχιτεκτονικής τους εξέλιξης έως το 1200 π.Χ., οπότε έπαψε η κατασκευή των πολυτελών μνημείων”, λέει ο καθηγητής της Προϊστορικής Αρχαιολογίας Γεώργιος Σ. Κορρές, συνεχιστής του έργου του Σπυρίδωνος Μαρινάτου στη μελέτη και ανασκαφή των προϊστορικών ταφικών μνημείων.
Οι θολωτοί τάφοι συγκαταλέγονται χωρίς αμφιβολία στα πιο λαμπρά αρχιτεκτονήματα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Διαθέτουν και αυτοί δρόμο, ο οποίος οδηγεί σε ένα θάλαμο κυκλικής κάτοψης, στεγασμένο με θόλο. O θόλος είναι χτισμένος με μεγάλες πλάκες τοποθετημένες κατά στρώσεις με τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε στρώση να εξέχει λίγο περισσότερο προς το εσωτερικό του θόλου από την αμέσως κατώτερή της (εκφορικό σύστημα) κλείνουν με μια πλάκα, το “κλειδί”. Η είσοδος είναι μνημειακή, με χτιστές παραστάδες, μονολιθικά ανώφλια και υπέρθυρα με κουφιστικό τρίγωνο. Οι μικροί δεν ξεπερνούν σε διάμετρο και ύψος τα 4-6 μ. και άλλοι φθάνουν τα 14 μ.
Είναι τα μεγαλύτερα θολωτά μνημεία του αρχαίου κόσμου, το ύψος των οποίων ξεπεράστηκε μόνο με την κατασκευή του Πάνθεον στη Ρώμη. Είναι τάφοι αρχόντων, χτισμένοι σε ειδυλλιακές, περίοπτες θέσεις, κοντά σε μεγάλους προϊστορικούς οικισμούς που συχνά δεν έχουν ακόμα ανασκαφεί. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς θεωρούνται ο Θολωτός Τάφος στη Μάλθη που είναι ο πιο καλοδιατηρημένος της Ελλάδας, οι τέσσερις Θολωτοί Τάφοι στην Περιστεριά που χαρακτηρίζονται ως οι “Μυκήνες της Δυτικής Πελοποννήσου” (στο εσωτερικό των οποίων υπήρχαν πολλά αντικείμενα όπως κοσμήματα, είδη καθημερινής χρήσης κ.ά.), αυτός της Άνθειας, ο Θολωτός Τάφος του διαδόχου του Νέστορα Θρασυμήδη στη Βοϊδοκοιλιά, οι τρεις Θολωτοί Τάφοι στον Εγκλιανό και ο παλαιότερος της ηπειρωτικής χώρας στην τοποθεσία Οσμάναγα του Κορυφασίου.
