Το Νεολιθικό Μουσείο Διρού (στην Αλεπότρυπα) άνοιξε το 1992, με πρωτοβουλία του Διευθυντή των ανασκαφών, την χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού, καθώς και με την χορηγία του ζεύγους Κάρμεν και του Βασίλη Κωνσταντακόπουλου. Η θέση του Μουσείου, στην είσοδο του σπηλαίου, εξυπηρετεί την αρχή της αμεσότητας αρχαιολογικού χώρου και των ευρημάτων. Έτσι στο Διρό βρισκόμαστε μπροστά στη σπάνια περίπτωση του «κλειστού ευρήματος», δηλαδή ενός αρχαιολογικού χώρου που η ιστορία του διεκόπη σε μια δεδομένη στιγμή – αυτήν του σεισμού του 3200π.Χ. που έφραξε την είσοδο του σπηλαίου – και επομένως διατήρησε αδιατάραχτα τα πολιτισμικά του τεκμήρια και ενός Μουσείου που τα εκθέματά του προέρχονται αποκλειστικά από ένα χώρο, αυτόν της Αλεπότρυπας.
Με στόχο να μπορεί ο επισκέπτης να προσεγγίζει ευκολότερα την ζωή της νεολιθικής κοινότητας, έγινε προσπάθεια με την επιλογή των εκθεμάτων και τον τρόπο παρουσίασης των ενοτήτων τους – κάθε προθήκη και μια ενότητα – να καθρεφτίζονται οι καθημερινές δραστηριότητες, οι συνήθειες της ζωής, οι καλλιτεχνικές ευαισθησίες, οι πνευματικές ανησυχίες, τα ταφικά έθιμα καθώς και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των μελών της πλούσιας, δυναμικής και πολυάνθρωπης Νεολιθικής κοινότητας του Διρού. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναφέρουμε πως υπάρχουν ειδικές διαδρομές για επισκέπτες με αναπηρία στο κεντρικό τμήμα και στην αίθουσα λιμνών του Μουσείου, μετά από προσεκτική μελέτη και φροντίδα του αρχαιολόγου Γιώργου Παπαθανασόπουλου (Επίτιμου Έφορου Αρχαιοτήτων) και του γιου του και αρχιτέκτονα Θάνου Παπαθανασόπουλου.
Το σπήλαιο στην Αλεπότρυπα ερευνάται από τον Γ. Παπαθανασόπουλο από το 1970. Τα ευρήματα πιστοποιούν τη χρήση του από τον άνθρωπο κατά τη νεότερη και τελική νεολιθική εποχή (5300-3200 π.Χ.). Χρηστικά αγγεία, αποθηκευτικά πιθάρια, λίθινα και οστέινα εργαλεία, υφαντικά βάρη, κοσμήματα, όπως επίσης λιθόστρωτα δάπεδα, κυκλοτερείς εστίες, αποθηκευτικοί λάκκοι και πλούσιο ανθρωπολογικό υλικό αποδεικνύουν πως χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία, αποθήκη, εργαστήριο οικιακών δραστηριοτήτων και χώρος ταφής. Το άφθονο πόσιμο νερό, της λίμνης του σπηλαίου, ήταν το αίτιο της διαβίωσης του ανθρώπου μέσα σε αυτό. Εσωτερικά διαρθρώνεται με στοές μήκους 600 μ. Στα τελευταία 40 μ. υπάρχει λίμνη πλάτους 25 μ., ενώ το στολίζουν σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Σήμερα, η Εφορεία Σπηλαιολογίας προγραμματίζει τη δημιουργία ενός νέου σύγχρονου μουσείου στην Αλεπότρυπα, αναβαθμίζοντας το παλαιό – όπου χρειάζεται.
Νεολιθικό Μουσείο Διρού
Τηλέφωνο: (+30) 27330 52233
